Trang Chính
1
Hình ảnh ánh trăng trong bài thơ ánh trăng của Nguyễn Duy Thu Aug 11, 2011 9:03 pm
El Kun
Super Moderator
Hình ảnh ánh trăng trong bài thơ ánh trăng của Nguyễn Duy
Từ xưa đến nay , trăng luôn là đề tài văn học bất tận cho các nhà thơ thỏa chí khám phá . Đó là ngắm trăng hay nguyên tiêu của Hồ Chí Minh , là trăng của Hàn Mạc Tử , ... và bây giờ là ánh trăng của Nguyễn Duy . Với một giọng thơ mộc mạc chân tình , chất thơ sâu lắng , lời thơ như thủ thỉ ,tâm tình ,bài thơ ánh trăng đã để lại cho bạn đọc nhiều ấn tượng sâu sắc về hình ảnh ánh trăng tròn đầy , thủy chung .
Bài thơ được viết vào năm 1978 tại thành phố Hồ Chí Minh , sau ba năm đất nước được hòa bình , thống nhất , cuộc sống đã có nhiều đổi thay. Bài thơ với thể thơ 5 chữ phù hợp với lối kể chuyện , cảm hứng chủ đạo là ăn năn hối hận.
Cảm xúc của nhà thơ được bộc lộ theo dòng hồi tưởng , từ quá khứ đến hiện tại từ đó gửi gắm đến bạn đọc những suy ngẫm , triết lí sâu sắc . Trước hết là về với ấu thơ :
" Hồi nhỏ sống với đồng
Với sông rồi với bể "
Tuổi thơ gắn với ruộng đồng sông bể, một không gian rộng lớn , quen thuộc, chúng ta hãy thử hình dung một đứa trẻ sống chan hòa với thiên nhiên , ruộng đồng như là những người bạn gắn bó , sẻ chia , nâng đỡ tuổi thơ .
Khi lớn lên , đi lính , vầng trăng như người bạn đồng hành và nhanh chóng trở thành tri kỉ .
" Hồi chiến tranh ở rừng
Vầng trăng thành tri kỉ."
Cuộc sống lam lũ , khó khăn , vất vả , tình cảm con người ngỡ như " không bao giờ quên "
" Trần trụi với thiên nhiên
Hồn nhiên như cây cỏ
Ngỡ không bao giờ quên
Cái vầng trăng tình nghĩa ."
Khổ thơ nhắc nhở những năm tháng gian lao đã qua của cuộc đời người lính . Trăng là ánh sáng , là bè bạn của người lính trong gian lao . Trăng là biểu tượng đẹp của những người lính những năm tháng ấy . Trăng hồn nhiên , vô tư , con người cũng vậy , gắn bó thân thiết , thủy chung , sâu nặng , tình nghĩa , tình cảm trong sáng , tự nhiên , không tô vẽ , màu mè .
Hoàn cảnh sống đổi thay , cuộc sống với đầy đủ tiện nghi trong điều kiện hòa bình :
" Từ ngày về thành phố
Quen ánh điện cửa gương
Ánh trăng đi qua ngõ
Ngỡ người dưng qua đường "
Giờ đây , ánh trăng đã trở thành người dưng , sự rạn nứt của mối tình tri kỉ thật đáng trách . Trong cuộc sống của mỗi con người , có khi ta vô tình mắc lỗi nhưng điều quan trọng là ta có nhận ra lỗi lầm hay không . Phải biết sám hối , vươn lên hoàn thiện chính mình để hướng tới cái cao cả đẹp đẽ . Sau đó , trăng và người đã gặp nhau trong một hoàn cảnh đặc biệt :
" Thình lình đèn điện tắt
Phòng buyn-đinh tối om
Vội bật tung cửa sổ
Đột ngột vầng trăng tròn "
Vầng trăng xuất hiện với một tình cảm tròn đầy , không trách móc ," trang cứ tròn vành vạnh " chính là tình cảm bạn bè trong trăng vẫn tròn vẹn như thuở ban đầu . Từ đó , con người xúc động ngỡ ngàng thảng thốt , tư thế " ngửa mặt lên nhìn mặt " là tư thế đối mặt , đối mặt với vầng trăng cũng chính là đối mặt với chính mình trong quá khứ . Cách viết thật sâu sắc , từ cái đối mặt trực diên ấy , ánh trăng thức dậy những kỉ niệm của quá khứ , đánh thức tình cảm bạn bè khi xưa , đánh thức những gì con người vô tình lãng quên . Từ láy rưng rưng là biểu thị cho tâm hồn rung động , xao xuyến khi gặp lại người bạn tri kỉ . Ngôn ngữ bây giờ thay bằng những giọt nước mắt . Với biên pháp điệp ngữ , liệt kê , nhịp thơ dồn dập , vầng trăng gợi về một quá khứ nguyên vẹn tròn đầy với đồng , sông , rừng , bể . Vầng trăng gợi lên những cái còn mà con người tưởng như đã mất , cái quý giá mà trăng trả lại cho người chính là tình người - tình người dạy dào . Con người tự suy tư trước những thiếu hụt của bản thân :
" Trăng cứ tròn vành vạnh
Kể chi người vô tình
Ánh trăng im phăng phắc
Đủ cho ta giật mình "
Nhân vật trữ tình đã đưa ra triết lí sâu sắc : trăng muôn đời vẫn thế , chỉ có con người vô tình , trăng im phăng phắc không giận hờn trách móc , chỉ nhìn thôi nhưng cái nhìn thật sâu như cuộn xoáy vào tâm hồn con người đủ để con người giật mình . Nghĩ về cuộc sống hôm nay , họ đã quên mất chính mình , quên những gì đẹp đẽ thiêng liêng trong quá khứ , chìm đắm trong cuộc sống xô bồ , phồn hoa .
Khổ thơ khép lại bằng hai vế đối lập , đối lập giữa cái đầy đặn của ánh trăng và cài thiếu hụt của tinh người , giữa cái im phăng phắc của ánh trăng và cái giật mình của lòng người . Cái giật mình là phản xạ tâm lí có thật của một con người biết suy nghĩ , chợt nhận ra sự vô tình bạc bẽo , nông nổi trong cách sống của mình . Cái giật mình của ăn năn , tự trách , tự thấy phải thay đổi cách sống , cái giật mình tự nhắc nhở bản thân không được quên quá khứ . Thì ra , những bài học sâu sắc về đạo lí làm người đâu phải cứ tìm trong sách vở hay từ những khái niệm trừu tượng xa xôi . Và sự bừng thức của con người , trong trường hợp đó không thể nào quên , vì nó là tiếng nói bên trong , của chính lòng mình khi lương tâm mỗi người mách bảo .
Bài thơ ngắn gọn , đơn sơ như dáng dấp một câu chuyện ngụ ngôn ít lời mà giàu hàm nghĩa . Ánh trăng thực sự đã như một tấm gương soi để thấy được mặt thực của mình , để tìm lại cái đẹp tinh khôi mà đôi khi chúng ta để mất.
Nguồn HọcTròViệt.Net
Từ xưa đến nay , trăng luôn là đề tài văn học bất tận cho các nhà thơ thỏa chí khám phá . Đó là ngắm trăng hay nguyên tiêu của Hồ Chí Minh , là trăng của Hàn Mạc Tử , ... và bây giờ là ánh trăng của Nguyễn Duy . Với một giọng thơ mộc mạc chân tình , chất thơ sâu lắng , lời thơ như thủ thỉ ,tâm tình ,bài thơ ánh trăng đã để lại cho bạn đọc nhiều ấn tượng sâu sắc về hình ảnh ánh trăng tròn đầy , thủy chung .
Bài thơ được viết vào năm 1978 tại thành phố Hồ Chí Minh , sau ba năm đất nước được hòa bình , thống nhất , cuộc sống đã có nhiều đổi thay. Bài thơ với thể thơ 5 chữ phù hợp với lối kể chuyện , cảm hứng chủ đạo là ăn năn hối hận.
Cảm xúc của nhà thơ được bộc lộ theo dòng hồi tưởng , từ quá khứ đến hiện tại từ đó gửi gắm đến bạn đọc những suy ngẫm , triết lí sâu sắc . Trước hết là về với ấu thơ :
" Hồi nhỏ sống với đồng
Với sông rồi với bể "
Tuổi thơ gắn với ruộng đồng sông bể, một không gian rộng lớn , quen thuộc, chúng ta hãy thử hình dung một đứa trẻ sống chan hòa với thiên nhiên , ruộng đồng như là những người bạn gắn bó , sẻ chia , nâng đỡ tuổi thơ .
Khi lớn lên , đi lính , vầng trăng như người bạn đồng hành và nhanh chóng trở thành tri kỉ .
" Hồi chiến tranh ở rừng
Vầng trăng thành tri kỉ."
Cuộc sống lam lũ , khó khăn , vất vả , tình cảm con người ngỡ như " không bao giờ quên "
" Trần trụi với thiên nhiên
Hồn nhiên như cây cỏ
Ngỡ không bao giờ quên
Cái vầng trăng tình nghĩa ."
Khổ thơ nhắc nhở những năm tháng gian lao đã qua của cuộc đời người lính . Trăng là ánh sáng , là bè bạn của người lính trong gian lao . Trăng là biểu tượng đẹp của những người lính những năm tháng ấy . Trăng hồn nhiên , vô tư , con người cũng vậy , gắn bó thân thiết , thủy chung , sâu nặng , tình nghĩa , tình cảm trong sáng , tự nhiên , không tô vẽ , màu mè .
Hoàn cảnh sống đổi thay , cuộc sống với đầy đủ tiện nghi trong điều kiện hòa bình :
" Từ ngày về thành phố
Quen ánh điện cửa gương
Ánh trăng đi qua ngõ
Ngỡ người dưng qua đường "
Giờ đây , ánh trăng đã trở thành người dưng , sự rạn nứt của mối tình tri kỉ thật đáng trách . Trong cuộc sống của mỗi con người , có khi ta vô tình mắc lỗi nhưng điều quan trọng là ta có nhận ra lỗi lầm hay không . Phải biết sám hối , vươn lên hoàn thiện chính mình để hướng tới cái cao cả đẹp đẽ . Sau đó , trăng và người đã gặp nhau trong một hoàn cảnh đặc biệt :
" Thình lình đèn điện tắt
Phòng buyn-đinh tối om
Vội bật tung cửa sổ
Đột ngột vầng trăng tròn "
Vầng trăng xuất hiện với một tình cảm tròn đầy , không trách móc ," trang cứ tròn vành vạnh " chính là tình cảm bạn bè trong trăng vẫn tròn vẹn như thuở ban đầu . Từ đó , con người xúc động ngỡ ngàng thảng thốt , tư thế " ngửa mặt lên nhìn mặt " là tư thế đối mặt , đối mặt với vầng trăng cũng chính là đối mặt với chính mình trong quá khứ . Cách viết thật sâu sắc , từ cái đối mặt trực diên ấy , ánh trăng thức dậy những kỉ niệm của quá khứ , đánh thức tình cảm bạn bè khi xưa , đánh thức những gì con người vô tình lãng quên . Từ láy rưng rưng là biểu thị cho tâm hồn rung động , xao xuyến khi gặp lại người bạn tri kỉ . Ngôn ngữ bây giờ thay bằng những giọt nước mắt . Với biên pháp điệp ngữ , liệt kê , nhịp thơ dồn dập , vầng trăng gợi về một quá khứ nguyên vẹn tròn đầy với đồng , sông , rừng , bể . Vầng trăng gợi lên những cái còn mà con người tưởng như đã mất , cái quý giá mà trăng trả lại cho người chính là tình người - tình người dạy dào . Con người tự suy tư trước những thiếu hụt của bản thân :
" Trăng cứ tròn vành vạnh
Kể chi người vô tình
Ánh trăng im phăng phắc
Đủ cho ta giật mình "
Nhân vật trữ tình đã đưa ra triết lí sâu sắc : trăng muôn đời vẫn thế , chỉ có con người vô tình , trăng im phăng phắc không giận hờn trách móc , chỉ nhìn thôi nhưng cái nhìn thật sâu như cuộn xoáy vào tâm hồn con người đủ để con người giật mình . Nghĩ về cuộc sống hôm nay , họ đã quên mất chính mình , quên những gì đẹp đẽ thiêng liêng trong quá khứ , chìm đắm trong cuộc sống xô bồ , phồn hoa .
Khổ thơ khép lại bằng hai vế đối lập , đối lập giữa cái đầy đặn của ánh trăng và cài thiếu hụt của tinh người , giữa cái im phăng phắc của ánh trăng và cái giật mình của lòng người . Cái giật mình là phản xạ tâm lí có thật của một con người biết suy nghĩ , chợt nhận ra sự vô tình bạc bẽo , nông nổi trong cách sống của mình . Cái giật mình của ăn năn , tự trách , tự thấy phải thay đổi cách sống , cái giật mình tự nhắc nhở bản thân không được quên quá khứ . Thì ra , những bài học sâu sắc về đạo lí làm người đâu phải cứ tìm trong sách vở hay từ những khái niệm trừu tượng xa xôi . Và sự bừng thức của con người , trong trường hợp đó không thể nào quên , vì nó là tiếng nói bên trong , của chính lòng mình khi lương tâm mỗi người mách bảo .
Bài thơ ngắn gọn , đơn sơ như dáng dấp một câu chuyện ngụ ngôn ít lời mà giàu hàm nghĩa . Ánh trăng thực sự đã như một tấm gương soi để thấy được mặt thực của mình , để tìm lại cái đẹp tinh khôi mà đôi khi chúng ta để mất.
Nguồn HọcTròViệt.Net
