Trang Chính
1
Phân tích giá trị nhân đạo của truyện Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài Thu Aug 11, 2011 9:45 pm
El Kun
Super Moderator
Phân tích giá trị nhân đạo của truyện Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài
Có ai từng nhận xét : suy cho cùng thì ý nghĩa thực sự của văn học góp phần nhân đạo hóa con người .Tác phẩm văn học là sản phẩm tinh thần của con người , do đó con người làm ra để đáp ứng nhu cầu của nó . Vì vậy tác phẩm văn học chie thực sự có giá trị khi nó lên tiếng vì con người , ca ngợi và bảo vệ con người . Với ý nghĩa đó một tác phẩm lớn trước hết phải là một tác phẩm có giá trị nhân đạo sâu sắc. Vợ chồng A Phủ của nhà văn Tô Hoài là một tác phẩm như thế .
Thế nào là một tác phẩm văn học có giá trị nhân đạo ? Trả lời câu hỏi này , người ta thường căn cứ trên một số phương diện cơ bản của tác phẩm . Trước hết một số tác phẩm có giá trị nhân đạo phải là một tác phẩm tố cáo , vạch trần tội ác của những thế lực đang chà đạp lên quyền sống của con người . Tác phẩm đó cũng phải là một tác phẩm nhằm tập trung biểu dương , ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp nhất của con người . Cuối cùng nhà văn trong tác phẩm phải thông cảm và thấu hiểu được tâm tư tình cảm cũng như những nguyện vọng mơ ước của con người , giúp họ nói lên những ước nguyện và đấu tranh để giành ước nguyện ấy . Tất cả điều đó có nghĩa là tác phẩm có giá trị nhân đạo khi giúp con người sống cho ra con người “ giư cho con người không sa xuống thành con … vật “ mà cũng không thành những ông thánh vô bổ và vô duyên . Nghệ thuật là sự vươn tới , sự hướng về , sự níu giữ mãi mãi tính người cho con người Cái cốt lõi của nghệ thuật là tính nhân đạo “(Nguyễn Ngoc –Văn nghệ 31.10.1987)
Vợ chồng A Phủ , như tên gọi củ thiên truyện , viết về cuộc đời của một đôi vợ chồng người Mèo ở vùng núi cao Tây Bắc trước và sau khi đến với cách mạng . Thiên truyện nhằm làm nổi bật lên số phận khốn khổ , tủi nhục của những người dân miền núi dưới ách thống trị của lũ chua đất và bọn thực dân , đồng thời ca ngợi cuộc đổi đời của họ nhờ cách mạng .Như thế bản thân đề tài và chủ đề của tác phẩm đã mang nội dung nhân đạo sâu sắc . Thiện chủ đề ấy , tác phẩm kết cấu theo hai phần .Phần I .Cuộc sống nô lệ của A Phủ và Mỵ ở hồng ngoại ; phần II: Cuộc sống mới của vợ chồng A phủ ở khu du kích Phiềng Sa . Sức nặng tố cáo và cảm hứng nhân đạo chủ yếu được thể hiện ở phần I , qua cuộc đời và số phận của Mị và A Phủ trong nhà thống Lý Pá Tra .Đọc phần này , chúng ta sót xa cho Mị , là một cô gái Mèo xinh đẹp chỉ vì bố mẹ nghèo mà phải biến tành “con dâu gạt nợ “cho nhà thống Lý Pá Tra . Cuộc sống địa ngục ở nhà tên chúa đất này đã biến một cô gái hồn nhiên , tràn đầy sự sống và giàu mơ ước mơ thành một nô lệ lầm lũi ,cam chịu ; thành một con vật trong nhà thống lý “môi ngày Mị càng không nói ,lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa “. Thậm cí nhiều khi Mị cảm thấy mình không bằng một con vật .Trong cái đêm tình mùa xuân , bị trói đứng vào cột , Mị “chỉ còn nghe tiếng chân ngựa đạp vách .Ngựa vẫn đứng gãi chân nhai cỏ .Mị thổn thức nghĩ mình bằng một con ngựa “.Cuộc sống nô lệ tăm tối , như trong ngục tù của Mị được Tô Hoài đặc tả bằng căn buồng của cô : “ở buồng Mị nằm kín mít , có một chiếc cửa sổ , một lỗ vuông bàn tay . Lúc nào cũng chỉ thấy trăng trắng không biết là sương hay là nắng. Mị nghĩ rằng mình cứ chỉ ngồi trong cái lỗ vuông ấy mà trông ra, đến bao giờ chết thì thôi”. Bố con A Sử đã chà đạp lên con người Mị không chỉ bằng sự bóc lột sức lao động, làm phu phen tạm dịch, suốt ngày hầu hạ chúng như những kẻ tôi đòi , khốn khổ mà chúng còn hủy hoại cuộc sống tinh thần , ngăn cấm và dập tắt mọi suy nghĩ cũng như nguyện vọng dù là rất nhỏ của cô gái trẻ .Có thể nói số phận bi thảm của Mị là số phận điển hình , tiêu biểu cho hàng vạn người con gái miền núi trước cách mạng tháng 8 .Xung quanh Mị ,nhà văn Tô Hoài còn khéo léo hé mở cho bạn đọc thấy thân phận của bao người con gái khác , trước hết là những người vợ , những người bị bắt về làm dâu trong nhà bọn chúa đất .”Đời người đàn bà lấy chộng nhà giàu ở Hồng Ngài thì một đời người chỉ biết đi theo con ngựa của chồng “.
Số phận nô lệ, tủi nhục người dân miền núi còn được bổ sung và hoàn chỉnh bằng cuộc đời rách nát đầy khốn khổ của A Phủ .Cũng như Mị , A Phủ vốn là một thanh niên tràn đầy nhựa sống ,khỏe mạnh , cường tráng “A Phủ khỏe , chạy nhanh như như ngựa , con gái trong làng nhiều người mê “.. thế mà chỉ một lần va chạm với A Sử mà bỗng lên để được làm người , nếu không gặp cách mạng.
Giá trị nhân đạo còn thể hiện trong chỗ nhà vạch trân những hành vi và việc làm bạo ngược , đầy bất công ngang trái của bố con thống lý . Chỉ cần xem cách A Sử trói vợ không cho đi chơi tết và cuộc tra tấn hành hạ A Phủ sau cuộc xung đột với A Sử cũng đủ thấm thía điều đó .Đây là cảnh A Sử nói Mị:”A Sử bước lại phải nắm Mị, lấy thắt lưng chói tay Mị. nó sách cả 1 thúng sợi đay ra chói đứng Mị vào cột nhà. Tóc Mị xõa xuống. A Sử quấn luôn tóc lên cột làm cho Mị không cúi, không nghiêng được đầu nữa. Chói xong vợ A Sử thắt nốt cái thắt lưng xanh ra ngoài áo rồi A Sử tắt đèn đi ra khép cửa buồng lại”. Còn đây là cảnh thống lý sử kiện A Phủ trước:”cứ mỗi đợt hút thuốc phiện xong, A Phủ lại phải ra quỳ giữa nhà lại bị người xô đến đánh. Mặt A Phủ sưng lên môi và đuôi mắt dập chảy máu. Người thì đánh, người thì quỳ lạy, kể lể, chửi bới. Xong rồi trận đánh, kể chửi lại hút… cứ như thế, suốt chiều, suốt đêm, càng hút, càng tỉnh, càng đánh, càng chửi, càng hút”. Thật khó có sự bất công, tàn bạo hơn thế nữa.
Ở một phương diện khác giá trị nhân đạo của vợ chồng A Phủ còn được thể hiện trong việc nhà văn thông cảm và thấu hiểu những tâm tư tình cảm và tâm trạng của những con người khốn khổ. Bên trong con người lầm lũi khổ đau của Mị, Tô Hoài đã nhìn thấy một sức sống nội tâm hết sức mạnh mẽ và phong phú. Trong cái đêm mùa xuân bị trói ấy, tuy thể xác bị hành hạ, cầm tù, nhưng tâm hồn Mị hoàn toàn tự do’’ hơi rượu còn nồng Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi”.Mị vẫn bay bổng theo “Tiếng sáo gọi bạn yêu vẫn lửng lơ bay ngoài đường.
Anh em quả pao ,em không bắt
Em không yêu quả pao rơi rồi..
Em yêu người nào, em bắt quả pao…”
Cũng với việc phát hiện và miêu tả cuộc sống nội tâm phong phú cua Mị ,Tô Hoài cũng cho người đọc thấy những tính cách và phẩm chất tốt đẹp của A Phủ , những phẩm chất và tính cách mà bọn thống trị không bao giờ có :trung thực,thật thà ,ngay thẳng ,cần cù , chất phác.. chính những phẩm chất tâm hồn và tính cách khoẻ khắn mạn mẽ ấy đã giúp Mị và A Phủ có đủ sức sống và nghị lực để trỗi dậy ,phá bỏ gông cùm ,chạy chốn khỏi đia ngục Hồng Ngài ,đi tìm tự do cho dù chỉ là tự phát ,chỉ là bắt đầu từ lòng khao khát được sống .
Cuối cùng ,việc vợ chồng A Phủ chạy đến Phiềng Sa,được cán bộ cách mạng A Châu giác ngộ,đi theo du kích đánh pháp ,làm lại cuộc đời , cuộc đời của những con người tự do ,vừa phản ánh sáng hiện thực của cách mạng bắt đầu soi thấu vào cuộc đời tăm tối của họ.Đó cũng là một khía cạnh mới của chủ nghĩa nhân đạo trong văn học Việt Nam sau cách mạng tháng 8:nhà văn không chỉ ra đường giả phóng cho nhân loại góp phần cải tạo được hiện thực ,chỉ ra đường giải phóng cho nhân loại cần lao
Văn học Việt Nam vốn là một nền văn học giàu truyền thống nhân đạo .Nên văn học ấy như tấm gương phản chiếu lịch sử tân hồn con người Việt Nam ,dân tộc Việt Nam ,một dân tộc nặng nghĩa ,nặng tình ,giàu lòng vị tha .Góp phần làm giàu thêm truyền thống nha đạo ấy là nhiêm vụ cao cả và thiêng liêng của mỗi nhà văn chân chính .Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài là một đóng góp rất đáng chân trọng vào truyền thống ấy.
Nguồn HọcTròViệt.Net
Có ai từng nhận xét : suy cho cùng thì ý nghĩa thực sự của văn học góp phần nhân đạo hóa con người .Tác phẩm văn học là sản phẩm tinh thần của con người , do đó con người làm ra để đáp ứng nhu cầu của nó . Vì vậy tác phẩm văn học chie thực sự có giá trị khi nó lên tiếng vì con người , ca ngợi và bảo vệ con người . Với ý nghĩa đó một tác phẩm lớn trước hết phải là một tác phẩm có giá trị nhân đạo sâu sắc. Vợ chồng A Phủ của nhà văn Tô Hoài là một tác phẩm như thế .
Thế nào là một tác phẩm văn học có giá trị nhân đạo ? Trả lời câu hỏi này , người ta thường căn cứ trên một số phương diện cơ bản của tác phẩm . Trước hết một số tác phẩm có giá trị nhân đạo phải là một tác phẩm tố cáo , vạch trần tội ác của những thế lực đang chà đạp lên quyền sống của con người . Tác phẩm đó cũng phải là một tác phẩm nhằm tập trung biểu dương , ca ngợi những phẩm chất tốt đẹp nhất của con người . Cuối cùng nhà văn trong tác phẩm phải thông cảm và thấu hiểu được tâm tư tình cảm cũng như những nguyện vọng mơ ước của con người , giúp họ nói lên những ước nguyện và đấu tranh để giành ước nguyện ấy . Tất cả điều đó có nghĩa là tác phẩm có giá trị nhân đạo khi giúp con người sống cho ra con người “ giư cho con người không sa xuống thành con … vật “ mà cũng không thành những ông thánh vô bổ và vô duyên . Nghệ thuật là sự vươn tới , sự hướng về , sự níu giữ mãi mãi tính người cho con người Cái cốt lõi của nghệ thuật là tính nhân đạo “(Nguyễn Ngoc –Văn nghệ 31.10.1987)
Vợ chồng A Phủ , như tên gọi củ thiên truyện , viết về cuộc đời của một đôi vợ chồng người Mèo ở vùng núi cao Tây Bắc trước và sau khi đến với cách mạng . Thiên truyện nhằm làm nổi bật lên số phận khốn khổ , tủi nhục của những người dân miền núi dưới ách thống trị của lũ chua đất và bọn thực dân , đồng thời ca ngợi cuộc đổi đời của họ nhờ cách mạng .Như thế bản thân đề tài và chủ đề của tác phẩm đã mang nội dung nhân đạo sâu sắc . Thiện chủ đề ấy , tác phẩm kết cấu theo hai phần .Phần I .Cuộc sống nô lệ của A Phủ và Mỵ ở hồng ngoại ; phần II: Cuộc sống mới của vợ chồng A phủ ở khu du kích Phiềng Sa . Sức nặng tố cáo và cảm hứng nhân đạo chủ yếu được thể hiện ở phần I , qua cuộc đời và số phận của Mị và A Phủ trong nhà thống Lý Pá Tra .Đọc phần này , chúng ta sót xa cho Mị , là một cô gái Mèo xinh đẹp chỉ vì bố mẹ nghèo mà phải biến tành “con dâu gạt nợ “cho nhà thống Lý Pá Tra . Cuộc sống địa ngục ở nhà tên chúa đất này đã biến một cô gái hồn nhiên , tràn đầy sự sống và giàu mơ ước mơ thành một nô lệ lầm lũi ,cam chịu ; thành một con vật trong nhà thống lý “môi ngày Mị càng không nói ,lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa “. Thậm cí nhiều khi Mị cảm thấy mình không bằng một con vật .Trong cái đêm tình mùa xuân , bị trói đứng vào cột , Mị “chỉ còn nghe tiếng chân ngựa đạp vách .Ngựa vẫn đứng gãi chân nhai cỏ .Mị thổn thức nghĩ mình bằng một con ngựa “.Cuộc sống nô lệ tăm tối , như trong ngục tù của Mị được Tô Hoài đặc tả bằng căn buồng của cô : “ở buồng Mị nằm kín mít , có một chiếc cửa sổ , một lỗ vuông bàn tay . Lúc nào cũng chỉ thấy trăng trắng không biết là sương hay là nắng. Mị nghĩ rằng mình cứ chỉ ngồi trong cái lỗ vuông ấy mà trông ra, đến bao giờ chết thì thôi”. Bố con A Sử đã chà đạp lên con người Mị không chỉ bằng sự bóc lột sức lao động, làm phu phen tạm dịch, suốt ngày hầu hạ chúng như những kẻ tôi đòi , khốn khổ mà chúng còn hủy hoại cuộc sống tinh thần , ngăn cấm và dập tắt mọi suy nghĩ cũng như nguyện vọng dù là rất nhỏ của cô gái trẻ .Có thể nói số phận bi thảm của Mị là số phận điển hình , tiêu biểu cho hàng vạn người con gái miền núi trước cách mạng tháng 8 .Xung quanh Mị ,nhà văn Tô Hoài còn khéo léo hé mở cho bạn đọc thấy thân phận của bao người con gái khác , trước hết là những người vợ , những người bị bắt về làm dâu trong nhà bọn chúa đất .”Đời người đàn bà lấy chộng nhà giàu ở Hồng Ngài thì một đời người chỉ biết đi theo con ngựa của chồng “.
Số phận nô lệ, tủi nhục người dân miền núi còn được bổ sung và hoàn chỉnh bằng cuộc đời rách nát đầy khốn khổ của A Phủ .Cũng như Mị , A Phủ vốn là một thanh niên tràn đầy nhựa sống ,khỏe mạnh , cường tráng “A Phủ khỏe , chạy nhanh như như ngựa , con gái trong làng nhiều người mê “.. thế mà chỉ một lần va chạm với A Sử mà bỗng lên để được làm người , nếu không gặp cách mạng.
Giá trị nhân đạo còn thể hiện trong chỗ nhà vạch trân những hành vi và việc làm bạo ngược , đầy bất công ngang trái của bố con thống lý . Chỉ cần xem cách A Sử trói vợ không cho đi chơi tết và cuộc tra tấn hành hạ A Phủ sau cuộc xung đột với A Sử cũng đủ thấm thía điều đó .Đây là cảnh A Sử nói Mị:”A Sử bước lại phải nắm Mị, lấy thắt lưng chói tay Mị. nó sách cả 1 thúng sợi đay ra chói đứng Mị vào cột nhà. Tóc Mị xõa xuống. A Sử quấn luôn tóc lên cột làm cho Mị không cúi, không nghiêng được đầu nữa. Chói xong vợ A Sử thắt nốt cái thắt lưng xanh ra ngoài áo rồi A Sử tắt đèn đi ra khép cửa buồng lại”. Còn đây là cảnh thống lý sử kiện A Phủ trước:”cứ mỗi đợt hút thuốc phiện xong, A Phủ lại phải ra quỳ giữa nhà lại bị người xô đến đánh. Mặt A Phủ sưng lên môi và đuôi mắt dập chảy máu. Người thì đánh, người thì quỳ lạy, kể lể, chửi bới. Xong rồi trận đánh, kể chửi lại hút… cứ như thế, suốt chiều, suốt đêm, càng hút, càng tỉnh, càng đánh, càng chửi, càng hút”. Thật khó có sự bất công, tàn bạo hơn thế nữa.
Ở một phương diện khác giá trị nhân đạo của vợ chồng A Phủ còn được thể hiện trong việc nhà văn thông cảm và thấu hiểu những tâm tư tình cảm và tâm trạng của những con người khốn khổ. Bên trong con người lầm lũi khổ đau của Mị, Tô Hoài đã nhìn thấy một sức sống nội tâm hết sức mạnh mẽ và phong phú. Trong cái đêm mùa xuân bị trói ấy, tuy thể xác bị hành hạ, cầm tù, nhưng tâm hồn Mị hoàn toàn tự do’’ hơi rượu còn nồng Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi”.Mị vẫn bay bổng theo “Tiếng sáo gọi bạn yêu vẫn lửng lơ bay ngoài đường.
Anh em quả pao ,em không bắt
Em không yêu quả pao rơi rồi..
Em yêu người nào, em bắt quả pao…”
Cũng với việc phát hiện và miêu tả cuộc sống nội tâm phong phú cua Mị ,Tô Hoài cũng cho người đọc thấy những tính cách và phẩm chất tốt đẹp của A Phủ , những phẩm chất và tính cách mà bọn thống trị không bao giờ có :trung thực,thật thà ,ngay thẳng ,cần cù , chất phác.. chính những phẩm chất tâm hồn và tính cách khoẻ khắn mạn mẽ ấy đã giúp Mị và A Phủ có đủ sức sống và nghị lực để trỗi dậy ,phá bỏ gông cùm ,chạy chốn khỏi đia ngục Hồng Ngài ,đi tìm tự do cho dù chỉ là tự phát ,chỉ là bắt đầu từ lòng khao khát được sống .
Cuối cùng ,việc vợ chồng A Phủ chạy đến Phiềng Sa,được cán bộ cách mạng A Châu giác ngộ,đi theo du kích đánh pháp ,làm lại cuộc đời , cuộc đời của những con người tự do ,vừa phản ánh sáng hiện thực của cách mạng bắt đầu soi thấu vào cuộc đời tăm tối của họ.Đó cũng là một khía cạnh mới của chủ nghĩa nhân đạo trong văn học Việt Nam sau cách mạng tháng 8:nhà văn không chỉ ra đường giả phóng cho nhân loại góp phần cải tạo được hiện thực ,chỉ ra đường giải phóng cho nhân loại cần lao
Văn học Việt Nam vốn là một nền văn học giàu truyền thống nhân đạo .Nên văn học ấy như tấm gương phản chiếu lịch sử tân hồn con người Việt Nam ,dân tộc Việt Nam ,một dân tộc nặng nghĩa ,nặng tình ,giàu lòng vị tha .Góp phần làm giàu thêm truyền thống nha đạo ấy là nhiêm vụ cao cả và thiêng liêng của mỗi nhà văn chân chính .Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài là một đóng góp rất đáng chân trọng vào truyền thống ấy.
Nguồn HọcTròViệt.Net
